Últimas recollas de nomes vernáculos de Fauna e Flora

REVISADO E AMPLIADO

O 27 DE MARZO DO 2017

* Nomes vernáculos recollidos por Nieves Fernándes Vidueira en Quintela do Pando, concello de Viana do Bolo:

Abreota, Asphodelus sp.

Abreotas

Canabela, Thapsia villosa
Herba de Namorare, Armeria sp.

Herbas de namorare

Medas de cuco, Orobanche spp.
Soldiña, Poligonatum odoratum

* Nomes vernáculos recollidos poir Vanessa Saraiva Martins en Rexoxende, concello de Vilardevós:

Bicho d'ascada e Víbora da Terra, Vipera latastei

Bicho d'ascada. Fotografía de Vanessa Saraiva

* Nomes vernáculos recollidos a través do Facebook en varios grupos da bisbarra de Monterrei:

Cáncer, Anguis fragilis, Chalcides striatus, recollido en Laza
Cuadros, Anguis fragilis, Chalcides striatus, recollido en Nocedo do Val, concello de Castrelo do Val
Escáncer, Anguis fragilis, Chalcides striatus, recollido en Campobecerros, concello de Castrelo do Val
Escáncer, Chalcides striatus, recollido en Vilardevós
Liscánzaro, Anguis fragilis, Chalcides striatus, recollido en Castrocaldelas
Viberón, Anguis fragilis, Chalcides striatus, recollido en Bousés, concello de Oímbra
Liscáncer, Anguis fragilis, Chalcides striatus, sen facilitarnos máis información
Viberón, Cahlcides striatus, C. bedriagai, con patas, recollido en Mandín, concello de Verín
Escáncer, Liscáncer, Abegordo, Anguis fragilis, Chalcides striatus, sen aportarse máis datos
Bicha cega, Anguis fragilis ou Blanus cinereus (?), sen aportarse máis datos

Blanus cinereus

Escáncer, Anguis fragilis, Chalcides striatus, recollido en Camba, concello de Laza
Viberón, Anguis fragilis, Chalcides striatus, San Lourenzo de Fustás, Gomesende
Escánzaro, Anguis fragilis, Chalcides striatus, Celanova

Serpe de cordón, Vipera seoanei, V. latastei, zona de Pena Trevinca, sen máis datos
Carpazos, Cistáceas, O Pereiro, concello da Gudiña
Bicho de cordón, Vipera latastei, V. seoanei, recollido na Gudiña, Erosa, tamén concello da Gudiña, e Viana do Bolo

Vipera seoanei

Alicranço, Anguis fragilis, Chascildes striatus, C. bedriagai, recollido en Chaves, sen máis datos
Escáncer cego, Anguis fragilis (?), recolleuse en Celanova
Liscáncer, Anguis fragilis, Chascildes striatus, recollido en Loiro de Abaixo, concello de San Cibrao das Viñas
Escouparós, Anguis fragilis, Chascildes striatus, recollido en Infesta, concello de Monterrei

Anguis fragilis

Pita cega, Guerris lacustris, recollido en Campobecerros, concello de Castrelo do Val
Cabra tola, Guerris lacustris, Laza

* A continuar póñense os nomes que se obtiveron atraveso do facebook para a especie Anguis fragilis e poida que tamén se comparta nome con Chalcides striatus e C. bedriagai ou mesmo corresponda por conofusión a algún destas dúas especies ápodas ou semi-ápodas, istes son os resultados:

Licranço e Scouparão: recollido en Vilar-de-Perdizes por Hélder Alvar
Cobra cega e Escónzaro: recollido nos Ancares por Domingos Amigo
Liscanso: recollido no Morrazo por María Menduíña Durán
Escónzaro: recollido na zona do Eo por Juan López Trinidad
Escáncer: recollido en Poio por Galo Dourado
Liscáncer: recollido en Melias (Pereiro de Aguiar) por Julio A. Rodríguez
Esgonzo: recollido en Triacastela por Belem Fontal, este é un dos casos nos que poida que se refira a algunha outra especie das do xénero Chalcides
Esgónzaro: recollido na Fonsagrada por Juan Bueno Pardo, poida que outro dos que se refiran a Chalcides
Escáncer: recollido en Caamouco por Javier Yáñez Pires
Liscranço, Alicranço  ou Licranço: recollidos no Minho português por Paulo Antunes Guimarães
Alicrám e Alacrám: recollidos na parroquia de Salcedo (Cotovade) por Galo Dourado
Aliscrán e Liscrán: recollidos en Torroso (Mos) por Xosé Lois Sío Vidal

* Dito recollido en Laza por Nieves Amado Rolán:

"Se o escáncer vise e a salamanca mordese, non habería bicho vivente que no mundo houbese".

* Nomes vernáculos recollidos por Bruno Rúa en Medeiros, concello de Monterrei:

Sebureira e Segureira, Quercus suber
Escornabois, Oryctes nasicornis
Tollemerendas, Merendera montana

* Nomes vernáculos recollidos por Javier García en Tamaguelos concello de Verín:

Pedreiro, Delichon urbicum
Arieiro, Actitis hypoleucos, tiñamos xa recollido este nome para Charadrius dubius

Arieiro

Martín peixeiro, Alcedo atthis
Rola, Streptopelia turtur
Pombo,Columba palumbus
Xilguero, Carduelis carduelis
Verderol, Chloris chloris
Peneireiro, Falco tinnunculus, clara influenza do postuguês

Peneireiro

Papafigos, Oriolus oriolus
Paporrubio, Erithacus rubecula
Rusiñol, Luscinia megarhynchos
Muricego, Quirópteros

Muricego

Noitevoá, Caprimulgus europaeus
Moucho, Athene noctua
Curuxa, Tyto alba
Bufo, Bubo bubo
Merla, Turdus merula
Vencello, Apus apus
Lavandeira, Motacilla alba
Pega, Pica pica
Corvo, Corvus corone
Gaio, Garrulus glandarius
Garaio, Clamator glandarius

Garaio

Alacrá, Buthus ibericus
Cotovía, Galerida cristata
Cascarrollo, Lanius senator
Teixugo, Meles meles
Garza, Ardea cinerea
Pita d'auga, Gallinula chloropus
Galo d'auga, Fulica atra
Ra, xenérico
Nabiñeiro, Serinus serinus
Pimpín, Fringilla coelebs

* Nomes vernáculos recollidos por Rubén Gayoso 'O Pedreiro Artesán' na Silva, concello do Riós:

Sanchas, xenérico para Carrazas
Papamoscas, Tarentola mauritanica

Papamoscas

Forapozas, Grillotalpa grillotalpa
Tullimerendas, Merendera montana

* Pescuda de nomes vernáculos a través do Facebook sobre a especie Lucanus cervus:

Escornabois: Sancristovo (Riós), Maceda, Feces (Verín), Pontedeume (Arzúa)
Escarampitos: Carnoedo (Sada)
Armindo: Portugal, sen máis datos
Matacabalos: Nocedo do Val e Campobecerros, ambos do concello de Castrelo do Val
Vacaloura: Roblido (A Rúa), Santiago de Compostela, Bembibre (Val do Dubra), Castroverde (Lugo), O Pereiro (A Gudiña), Nocedo do Val (Castrelo do Val) con certas dúbidas, O Ribeiro, Campobecerros (?), Tintores (Verín), A Estrada, Rianxo, Lugo, Pontevedra, Baños de Molgas
Vacaloria: Laza
Ciervo: O Tameirón (A Gudiña) onde tamén dicían que "a súa cabeza daba boa sorte".
Cascudo: Brión
Escornabois e Matacavalas: Ortegal
Vaca-loura: Portugal, sen máis datos
Escornabois: tamén en Laza, sen máis datos
Vacaloura e Escornabois: en Ourense e A Limia sen máis datos
Escornabois: Coirós

Unha crenza sobre as Vacalouras ou Escornabois: "Os xitanos téñenos en moita estima".

Vacaloura, Berberomeloe majalis, recollido en San Cristovo (O Riós), Feces (Verín)
Toupa grilo, Grillotalpa grillotalpa, Roblido (A Rúa)
Rela, Coleóptero (?), Roblido (A Rúa), "velenoso, cor laranxa, colorea a boca desa cor laranxa".

* Pescuda de nomes vernáculos a través do Facebook sobre a especie Tarentola mauritanica:

Aconséllase ver a entrada completa neste mesmo blogue:

http://verin-natural.blogspot.com.es/2016/10/conversando-sobre-ladras-landras-lascas.html

* Outros nomes recollidos:

Sabugueiro, Sambucus nigra, aos froitos chámanlles Caneleiros, recollido en Campobecerros, concello de Castrelo do Val

Sarabanduxa, Salamandra salamandra, recollido en Boiro

Salamanca, Salamandra salamandra, recollido en Correchouso, concello de Laza

Salacocha, Salamandra salamandra (?), Forcarei

Salamandra salamandra

Ra das veigas, Discoglossus galganoi, recollido na Illa de Arousa por Pepa Diosramos

Leirón careto, Eliomys quercinus, recollido na Gudiña por Rafa Vázquez

Quitamerendas, Merendera montana, sen máis datos

Couselos, Crouselos, Merendera montana, sen máis datos

Carrasca brava, Quercus ilex, recollido en Videferre (Oímbra) por Claudio 'Zunín'

Sisón, Sisós, Xixós, Tetrax tetrax, recollido en Castrelo do Val e Vilamaior (Verín), por Xosé Luís Lozano 'Nipis'

Patos bravos, (?), recollido en Castrelo do Val por Xosé Luís Lozano 'Nipis', dicía que "cando engtraban nunha leira papaban todo" (?)

Sisón, Tetrax tetrax, recollido en Espiño (Oímbra)

Galo da Braña, Vanellus vanellus, recollido dunha revista de prensa do ano 1985 con ese nome e debuxo compartida por Manoel Anxo García Torres

Galo da Braña, Vanellus vanellus, recolllido no concello de Monfero por João Aveledo

Osca, Tarentola mauritanica, recollido en Ourense capital

Mioto, Milvus migrans, M. milvus e poida que outras especies coma Buteo buteo (?), recollido na Gudiña por José Rodríguez Cruz

Buteo buteo

Fabilloca, Lupinus sp., sen máis datos

Fedefede, Hemípteros, recollido en Verín por Eduardo Castro

Pito formigueiro, Jynx torquilla, recollido na Chaira (O Riós) por Rafa Castro

Carbunco: arañois negros (?), Rapacollois: arañois de patas alargadas (?), recollidos en Roblido (A Rúa) por Pepa González
Ólomo, Populus tremula, recollido en San Cibrao (Oímbra)

Merendeiras, Narcissus triandrus, recollido en Videferre (Oímbra) por Claudio 'Zunín' e Pepa

Merendeiras

Campaíñas, Narcissus bulbocodium, recollido en Videferre (Oímbra) por Claudio 'Zunín' e Pepa

Campaíñas

Cairuga, Erica spp., sen mási datos

Carroucha, Erica spp., Teo (Santiago de Compostela)

Queiroa, Erica spp., Cerqueda (Malpica), onde Rosario das Marías nos escrebe esta cantiga:

"Miña nai que me pariu

En que terra me deixou

Entre toxos e queiroas

Miña nai que me matou"

Queiroa

* Entre Feces de Abaixo e Vilaverde-da-Raia comparten nomes vernáculos a ambos lados da fronteira coma estes:

Landra ou Osga indistintamente para Tarentola mauritanica

Pardán ou Parçal indistintamente para Passer domesticus

Pega ou Peja (Pexa) indistintalmente para Pica pica

* Nomes dados aos froitos da especie Prunus spinosa na bisbarra de Monterrei sen precisarse localidades:

Gruños (Verín), Arondolos, Bruños, Abruños, Buruños, Agruños, Mirtilos, Afogapitos (Castrocaldelas), Andrinas, Andrinos, Arandos (?)

* Nomes vernáculos recollidos en San Cibrao ao veciño Pedro Damorín de 80 anos de idade:

Freixán, Phasianus colchicus

Cutuvia, Lullula arborea

Cutuvía curuchada, Galerida cristata

Cutuvía curuchada

Calandra, Melanocorypha calandra

Laverca, Alauda arvensis

Chasco, Saxicola rubicola

Pegha, Pica pica

Ghaio, Garrulus glandarius

Picanzo, Lanius meridionalis

Cascarrollo, Lanius senator

Cascarrollos

Cotorniz, Coturnix coturnix

Chicharra, Miliaria calandra (?)

Muricego grande de ferradura

Morcego grande de ferradura, Rhinolophus ferrumequinum

http://www.biodiversidade.eu/avistamento/rhinolophus-ferrumequinum/

Belidas chores do marzal

Pequechas flores do marzal,

fermosas e ventureiras,

desapercibidas a un ollar

que amosa desexos de saber,

unha sorte de beldade

agochadas nos arcanos do xabre.

 

Linaria amethystea (Vent.) Hoffmans. & Link

 

"...Flore desde abril, en leiras e terras de cultivo das zonas máis mediterráneas da provincia de Ourense, na estrema con Zamora e León." García, X. R. (2008). 831. Linaria amethystea (Vent.) Hoffmans. & Link. Guía das plantas de Galicia. Edicións Xerais de Galicia, S.A. Vigo - Páx. 293

 

Retorno ao natural

Hoxe plantáronse tres pés de Xinkgo, Ginkgo biloba, e outros tres pés de Ólomo ou Choupo tremedor, Populus tremula, no Campo de Arriba de San Cibrao, Oímbra. Tamén outro pé de Populus tremula na área de lecer do río Támega de Oímbra.

 

Ista iniciativa débese a un intento de retorno ao natural no eido social humano.

 

Escolleuse a especie alóctona do Ginkgo biloba pola interesante historia natural que posúe ao ser unha das especies de árbores máis antigas do planeta ou pola súa enorme lonxevidade. As sementes foran traídas do xardín do Campus Universitario de Santiago de Compostela.

 

A outra especie de Populus tremula foi escollida pola súa escaseza e enorme localización de pés en entorno natural, e xa non digamos de bosquetes naturais, podendo contribuír así á proliferación desta especie de choupo nativa da nosa bisbarra xa que as outras dúas especies presentes, P. nigra e P. alba, crénse non orixinarias desta rexión, aínda que si as atopemos naturalizadas nas ribeiras de ríos e zonas húmidas. Outro valor engadido desta especie é a designación popular que se lle dá no pobo de San Cibrao onde se lle coñece co nome de 'Ólomo', un sincretismo entre os nomes castelanizados de 'olmo' e 'álamo'. En Videferre tamén atopamos o nome vernáculo de 'Ólmo' para designar a esta especie.

Aconséllase consultar o seguinte enlace para ver a distribución de Populus tremula na bisbarra de Monterrei:

http://www.biodiversidade.eu/avistamento/populus-tremula-l/



Plantación de tres pés de Ginkgo biloba

Cruceiro e Campo de Arriba de San Cibrao, Oímbra

Cartaz explicativo na zona de lecer do río Támega, Oímbra

Plantación de Populus tremula

Moitas grazas ao técnico Xabier García Castiñeira, ao colaborador Xosé Manuel Rodríguez 'Kata', ao asesor botánico Pastor Santamarina, ao técnico Rafa Castro, e ao Concello de Oímbra e á Comunidade de Veciños de San Cibrao por permitir e apoiar esta modesta intervención ambiental.

Por un retorno ao natural.

Sit tibi terra levis (Que a terra che sexa leve).

E voan as Anduriñas por cima dos Amieiros

Xa se barrunta a primavera

na lagoa de Mourazos,

nas beiras do Támega,

na floresta ribeirán:

Voltaron as Anduriñas comúns

e as Anduriñas de cú branco,

xunto das Anduriñas dos penedos

que pasaron aquí todo o inverno,

aliás voltou o Miñato negro,

e vimos lá muita vida:

os Mergullóns pequenos a liortar,

as Pitas de auga, os Parrulos,

as Garzas, os Picafollas ibéricos,

os Corvos mariños grandes

prontos a marchar,

un Mazarico das rochas,

os inquedos Ferreiriños rabilongos,

un Ghabilucho,

unha femia de Ataíño,

os Buxatos a pairar,

unha bandada de Pombos bravos

e as penas doutro

depredado no chan,

Estorniños negros, Rousinois bravos,

Tordos músicos, Paporroibos, Picapaus,

Merlos e Merlas,

e unha Lavandeira branca,

até un Chincoparedes,

un Peto verdello a chiar,

un Azor a pranar,

un Picapeixe, e un Gabeador,

Pimpíns, Ferreiriños azuis,

Gaios barullentos,

Cegoñas brancas,

e na mesma auga

unha Ra verde común.

A xente a luxar

e a vida a explodir.

E voan as Anduriñas

por cima dos Amieiros.

 

...e unha tala indiscriminada de Amieiros

Viola riviniana Rchb.

...e os esgotos

...e o lixo

Picafollas

Parrulos reais

Anduriña e Azor

Mergullón

Picafollas ibérico

Cegoña branca

Buxato

Pita de auga

Depredación dun Pombo bravo

Bellis perennis L.