E máis recollas de nomes vernáculos de Fauna por Soutocobo, Rexoxende e Tomonte

O mércores 14 de outubro de 2020 xunto co antropólogo Bruno Rúa andivemos recollendo nomes vernáculos de Fauna por Soutocobo, Rexoxende e Tomonte, do concello de Vilardevós.

Isto é o que nos saíu:

* Soutocobo:

Aves:

Bubela, Upupa epops

Cuco, Cuculus canorus

Curuxa, Tyto alba

Moucho, Athene noctua

Milleiro, Linaria cannabina

Paporrubio. Erithacus rubecula

Merla, Turdus merula

Cutuluvía, Lullula arborea

Chasca, Saxicola rubicola

Carriza, Troglodytes troglodytes

Carboeira, Sylvia undata

Pigharra, Garrulus glandarius

Pardal, Passer domesticus

Chinchín, Fringilla coelebs

Torda, Turdus philomelos, T. viscivorus

Pito verdeal, Picus sharpei

Pito pequeniño, Dendrocopos major

Avión, Oriolus oriolus

Raborruzo, Phoenicurus ochruros

Rousinol, Luscinia megarhynchos

Letreira, Emberiza cirlus

Fuleca, Hippolais polyglotta

Vaqueira, Motacilla flava

Lavandeira, Motacilla alba

Pedreira, Oenanthe oenanthe

Paspallota, Coturnix coturnix

Gherrero, Parus major, Páridos (?)

Pirluís, Burhinus oedicnemus

Cascarrolla, Lanius meridionalis, Lanius spp.

Pintasilvo, Carduelis carduelis

Pegha, Pica pica

Noitevoal, Caprimulgus europaeus

Trallón, Ficedula hypoleuca

Rola, Streptopelia turtur

Corvelo, Corvus corone

Pombo, Columba palumbus

Tecelán, Falco tinnunculus

Ave rapiña, Circus pygargus, Accipitridae (?)

Ghabilán, Accipitridae

Ghrulla, Merops apiaster

Ghaliñola, Scolopax tusticola

Vencello, Apus apus

Anduriña, Hirundo rustica

Merlo righeireiro, Cinclus cinclus

Bufo, Bubo bubo

Arrulador, Strix aluco

Boi, unha rapiña nocturna que dicía así "boi-boi-boi, que anda buscando o boi que o perdeu" (?)

Arácnidos:

Macelón, Buthus occitanus, dicían así: "si te pica a víbora, o macelón ou o escouparón colle a aixada e o aixadón"

Réptiles:

Alicrán, Anguis fragilis, Chalcides striatus

Insectos:

Faldra cadela, Dermápteros

Mariposa, Coccinella septempunctata, chamábanlle así a esta especie

Vacaloura, Berberomeloe majalis

Barbatesa, Mantis religiosa, Empusa pennata

Fedeghosa, Nezara viridula

Matacabalos, Gryllotalpa gryllotalpa

Escarabagho, Coleópteros esterqueiros, "facía bolas na bosta das vacas"

Mamíferos:

Muricegho, Quirópteros

Miriápodos:

Rengla, Scolopendra cingulata

* Rexoxende:

Cuco, Cuculus canorus

Bubela, Upupa epops

Carrizo, Troglodytes troglodytes

Carboeira, Sylvia undata

Floreca, Hippolais polyglotta

Bufo, Bubo bubo

Moucho, Athene noctua

Curuxa, Tyto alba

Lavandeira, Motacilla alba

Merla cachoeira, Cinclus cinclus

Merla abelleira, non soubemos identificar a especie, podía ser algún tipo de Tordo, Turdus sp. (?)

Torda, "había a grande e a pequena", Turdus viscivorus, T. philomelos

Escribienta, Emberiza cirlus

Cutuluvía, Lullula arborea

Pigharro, Garrulus glandarius

Pegha, Pica pica

Galiñola, "había a grande e a pequena", Scolopax rusticola, Gallinago gallinago (?)

Raborruzo, Phoenicurus ochruros

Paporrubio, Erithacus rubecula

Chazco, Saxicola rubicola

Trallón, Ficedula hypoleuca, "dicíanlle as anduriñas aos trallóns: Ponde ides trallós loucos, vindes muitos e marchais poucos. E vós anduriñas putas, vides poucas e marchais muitas"

Arrabuñaghatos, Certhia brachydactila

Tentenarraíz, Miliaria calandra

Parpallaz, Coturnix coturnix

Noitevoá, Caprimulgus europaeus

Pintasilva, Carduelis carduelis, tamén chamado ghilghero

Serranchín, Parus major, Páridos

Rousinol, Luscinia megarhynchos

Chincha, (?) pode que fose Fringilla coelebs

Pardal, Passer domesticus

Tornillo, Sturnus unicolor

Corvelo, Corvus corone

Pito verdeal, Picus sharpei

Pito, Dendrocopos major

Avión, Oriolus oriolus

Picanza, Lanius meridionalis, Lanius sp.

Pedreira, Oenanthe oenanthe

Anduriña, Hirundo rustica

Vencello Apos apus

Tecelán, Falco tinnunculus

Culebrera, Circaetus gallicus

Ave rapiña, Circus pygargus

Avefría, Vanellus vanellus

Ghrulla, Merops apiaster

Mamíferos:

Muricegho, Quirópteros

Gineta, Genetta genetta, (en castelán)

Teixugho, Meles meles

Doniña, Mustela nivalis, dicían así: "a culebra come o sapo, o sapo come á doniña e a doniña come á culebra"

Gharuña, Martes foina

Arácnidos:

Bicho da uña, Buthus sp.

Rengla, un tipo de araña (?)

Réptiles:

Alacrán, Anguis fragilis, Chalcides striatus

Bicho da escada, Vipera latastei

Insectos:

Teresa, Mantis religiosa, Empusa pennata

Pousa ghaiteiro, Odonatos

Cabra louca, Gerris lacustris

Matacabalos, Furapozos, Grylllotalpa gryllotalpa

Mariquita, Coccinella septempunctata, (en castelán)

Faldracadela, Dermápteros

Fedeghosa, Nezara viridula

Monioco, eirugas de Lepidópteros

Vacaloura, Berberomeloa majalis

Miriápodos:

Cempés, Scolopendra cingulata

* Tomonte:

Carriza, Troglodytes troglodytes

Subideira, Certhia brachydactyla

Bufo, Bubo bubo

Cuco, Cuculus canorus

Picanza, Lanius meridionalis, L. sp.

Bubela, Upupa epops

Avión, Oriolus oriolus

Pegha, Pica pica

Pigharro, Garrulus glandarius

Corvelo, Corvus corone

Pito verdeal, Picus sharpei

Escribienta, Emberiza cirlus

Pintasilvo, Carduelis carduelis

Cotoluvía, Lullula arborea

Millarenga, Linaria cannabina (?)

Pardal, Passer domesticus

Merla, Turdus merula

Tornillo, Sturnus unicolor

Pedreira, Oenanthe oenanthe

Chazco, Saxicola rubicola

Vaqueira, Motacilla flava

Raborruzo, Phoenicurus ochruros

Paporrubio, Erithacus rubecula

Torda, Turdus philomelos, T. viscivorus

Rousinol, Luscinia megarhynchos

Laghoeireiro, Gallinago gallninago (?)

Pirluís, Burhinus oedicnemus

Trallón, Ficedula hypoleuca

Moitísimas grazas aos informantes.

E máis recollas de nomes vernáculos de Fauna e de Flora

E para partillar con toda a xente e que non se perda esta riquísima memoria nosa, a continuar, imos poñer os nomes que se levan recollido en diversos puntos da bisbarra de Monterrei e algúns doutras zonas de Galicia e limítrofes desde a primavera do 2017 até hoxe. Son os seguintes:

* Recolla de nomes:

Insectos:

Vaca-leiteira, Berberomeloe majalis, recollido na zona de Chaves por Marco Fachada
Rela, Berberomeloe majalis, recollido en Quintela do Pando, Viana do Bolo, por Nieves Fernández Vidueira, xunto co seguinte dito:

"Si te pica a rela

fai a coba na terra"



Vacaloura, Berberomelo majalis, recollido en Castelaos, Vilar de Santos, por Alberto Rivero
Zapateiras, Berberomeloe majalis, recollido en Fornelos de Filloás, viana do Bolo
Polvoreta, Heteróceros, recollido na Silva, O Riós, por Rubén Gaioso, co seguinte dito dos seus avós:

"Polvoreta, polvoreta, perdiches os teus polvos e xa non fas o que che peta"

Aves:
Villaogarrido, Oriolus oriolus, recollido na zona do Deza, Lalín, por Javier Nogueira
Garrabaio, Garrulus glandarius, recollido en Soutelinho-da-Raia por Paulo antunes Guimarães
Domingo-novelo, Oriolus oriolus, recollido en Vilar-de-Perdizes por Hélder Alvar
Encaniscador, sitta europea, recollido en Lubián por Felipe Lubián
Noitevoao, Caprimulgus europaeus, recollido na Ribeira do Riós por Rubén Gaioso

Réptiles:
A Bicha, Vipera latastei, recollido na Devesa, Vilardevós, por Pablo Serrrano
Bicho de cordón, Vipera latastei, recollido nas Vendas da Capela, A Gudiña, por Manuel Álvarez
Alacrán, Anguis fragilis, recollido na Ribeira do Riós por Rubén Gaioso
Liscáncero ou Liscánter, Anguis fragilis, recollido na zona do Deza
Liscanto, Pasmada, anguis fragilis, recollido na zona do Tea
Escolanzo, Anguis fragilis, recollido en San Tirso de Abres
Escáncer, Anguis fragilis, recollido en Vilagarcía de Arousa
Liscanso, Anguis fragilis, recollido en Bueu
Salamántiga, Tarentola mauritanica (?), recollido no Rosal, Oímbra, por Eloi Domínguez

Mamíferos:
Rato cubeiro, Elyomis quercinus, recollido en Castrelo do Val por Xosé Luís Lozano (Nipis)
Rato papalgo, Elyomis quercinus, recollido en Espiño, Oímbra, por Carlos Augusto Matías
Rato papardo, elyomis quercinus, recollido en Mandín, Verín, por Manuel Alonso Torres

Flora:
Arrosquilladeira, Caystegia sp., planta, recollido en Castrelo do Val por Xosé Luís Lozano (Nipis)
Labaza ou Rabaza, Asphodelus sp., flora, recollido en Lucenza, Cualedro, por Rubén Gaioso
Livica ou Lirica, Lathyrus sp, recollido en Laza por Txelis Blanco
Estraloques, digitalis purpurea, recollido en Rabal, Oímbra, por Andrés Diz
Xesta celestial, Plygala microphylla, recollido en Quintela do Pando, Viana do Bolo, por Nieves Fernández Vidueira
Cascabeles, Rinanthus minor, recollido en Quintela do Pando, Viana do Bolo, por Nieves Fernández Vidueira
Magarza, Anthemis arvense, recollido en Quintela do Pando, Viana do Bolo, por Nieves Fernández Vidueira
Corazón de María, Briza maxima, recollido en Quintela do Pando, Viana do Bolo, por Nieves Fernández Vidueira
Soldiña, Polygonatum odoratum, recollido en Quintela do Pando, Viana do Bolo, por Nieves Fernández Vidueira
Malvela, Glechoma hederácea, recollido en Quintela do Pando, Viana do Bolo, por Nieves Fernández Vidueira, co seguinte dito:

"Se a dama soubera

o boa que é a Malvela,

pacería nela

como o boi pace na herba"

Gordolobo, Verbascum thapsus, recollido en Quintela do Pando, Viana do Bolo, por Nieves Fernández Vidueira
Dedaleira, Digitalis purpurea, recollido en Quintela do Pando, Viana do Bolo, por Nieves Fernández Vidueira
Canabela, Thapsia villosa, recollido en Quintela do Pando, Viana do Bolo, por Nieves Fernández Vidueira
Flor de estralar, digitalis purpurea, recollido na Ribeira do Riós por Rubén Gaioso
Moruxa, Montia fontana, recollido na Silva, O Riós, por Rubén Gaioso
Labazas, Asphodelus sp., recollido en Lucenza, Cualedro, por Rubén Gaioso
Fabacas, Lupinus spp
Sivla garbanceira, Rosa spp
Gordolobo, Verbascum Thapsus, recollido na Gudiña por José Rodríguez Cruz
Estraloque, Sanxuán, digitalis purpurea, recollido na Gudiña por José Rodríguez Cruz
Abreota, Asphodelus sp., recollido na Gudiña por José Rodríguez Cruz
Maia, Cytinus hypocistis, recolido en San Lourenzo, A Gudiña, por José Rodríguez Cruz
Estourotes, Digitalis purpurea, recollido en Tras-os-Montes por Marco Fachada
Dedaleira, Digitalis purpurea, nome oficial en portugués


* Diferentes nomes para Digitlais purpurea recollidos a través do Facebook por toda Galicia sen precisarse localidade:

Tirabeque
Estraloque
San Juan
Estalote
croques
Xenxebau
Estalotes
Estaloques
Estoupóns
Sanjuán
Campanolas de San Xoan
Campaniñas
Trocles
Vilitroques
Milicrocas
Vorleta
Globos
Balocos
Abelurias
Aveluria
Estoupas
Estralos
Estoupallos
Sanxoáns
estalotes
Milicroques
Toupafoles
couselos
Troques
Bilitroques
Abrulas
Estalos
San Xoan
Croqueleiras
Campás de San Xoan
Troques
Croqueles
Estatalá
Milicrocas
Minicrocas
Sanjuais
Vorleta
Toupóns
Bilitroques
Topos
Estoupas
Vilitroques
Abelorias
Cucos
Clocles
Palitroques
...



* Diferentes nomes para Mantis religiosa recollidos a través do Facebook principalmente na bisbarra de Monterrei aínda que tamén se recolleron nomes noutros lugares:

Barbatesa, recollido na Gudiña por José Rodríguez Cruz
Parraguesa, recollido en Roblido por Pepa González
Barbatesa, recollido en Verín por Eduardo Castro, co dito

 "Barbatesa pon a mesa,

pona alta que se vexa"

Marquesa, recollido en Espiño por Carlos Augusto Matías
Barbanesa, Polovoretesa, barbantesa, pontonesa, parraguesa, Louva-a-Deus, nomes recollidos por José Rodríguez Cruz
Pataquesa, recollido na Silva, O Riós, por Rubén Gaioso
Patamesa, recollido en Laza por Nieves Amado
Teresa-poe-a-mesa, recollido en Chaves por Marco Fachada
Reina, recollido en Videferre, Oímbra, por Claudio Álvarez
Louva-Deus, recollido en Sao Paulo
Chicharra, recolido en Carracedo por Nemi Rodríguez
Patamesa, recollido en Laza por Carmen García, co seguinte dito:

"patamesa pon a mesa"

Patamesa, recollido en souteliño, Laza, por Luis Sobrino Matías
Pataquesa, recollido en Atás, Cualedro, por Alfredo Rúa
Teresa, recollido en Tras-os-Montes por Marco Fachada
Barbatesa, recollido en Campobecerros, Castrelo do Val, por Nouria Dalama, co seguinte dito:

"Barbatesa, pona a  mesa,

pona alta que se vexa"

Barbatesa, recollido en Pepín, Castrelo do Val, por Belén Martínez
Marquesa, recollido en Sandín, Monterrei, por Silvástica C. Atanes
Barbatesa, recollido en Ábedes por Teresa Rodríguez
Parraguesa, recollido en Pantón, Lugo, por Rosa Mª Rodríguez Portela
Carballesa, Recollido no Pereiro por Anxos Cova de Bruxa
Barbatesa, recollido en Albarellos, Monterrei, por Carmen García
Barbantesa, recollido en Ourense por Javier Torres
Barbatesa, recollido en Mandín por Manuel García
Louva-Deus, recollido en Tocantins, Goias, Brasil
Parraguesa, recollido en Xunqueira de Ambía por Paco Cabanilhas, co seguinte dito:

"Barbatesa pon a mesa

que che poin que che pesa"

Marquesa, recollido na Xironda por Maribel Lorenzo
Barbatesa, recollido en Tamaguelos por Ginés Domínguez
Patamesa, recollido en Vilameá, Laza, por Nieves amado, co seguinte dito:

"Patamesa pon a mesa"

Patatesa, (?) recollido por Ana Sanmiguel Requejo
Marquesa ou Marquesiña, recollido en Ourense por Inta Alonso
Patamera, recollido en Laza por Maribel Cimadevila Carballo, co seguinte dito:

"Patamesa pona a mesa, pona altas que se vexa"

Barbatesa, recollido en Camba por Maribel Prieto, co seguinte dito, recolido tamén en Retorta, Laza,. por Marta Canado Gómez:

"Barbatesa pon a mesa,

que che pon que che pesa"

Barbatesa, recollido en Osoño, Vilardevós, por Chelis Vilardevós
Patamesa, recollido en San Cibrao, Viana do Bolo por José Trastoy González
Barbatesa, recollido en Vences, Monterrei, por Carmen Sueiro
Parraguesa, recollido en San Cristóbo de Armariz, Nogueira de Ramuín, por M. Celsa Diéguez, co seguinte dito:

"Parraguesa pon a mesa..."

Teresa, (?) recollido por Balbina Fernández Prieto
Paramesa, recollido en Vilardevós por por José Danoz, co seguinte dito:

"Paramesa pon a mesa

ben alta que se vexa"

Patatesa, recollido en correchouso por Ana Sanmiguel Requejo
Pallatesa, recollido na Alberguería, Laza, por Mariluz Nieto Requejo
Teresa, recollido en Rabal, Oímbra, por Toni
Barbates, en Mandín
Carballes, no Pereiro
Carballesa, en Castrelo de Abaixo
Barbatesa, en Nocedo do Val, co seguinte dito:

"Barbatesa pon a mesa"

Paramesa, en Valdeorras
Paramesa, en Enxames, co seguinte dito:

"Paramesa pon a mesa, canto máis alto máis se vexa"

Pregadeu, en Catalán
Paramesa, en Tamaguelos, co seguinte dito:

"Paramesa pon a mesa

pona alto que se vexa"

Nomes de Mantis religiosa recollidos por José Rodríguez Cruz:
Manits religiosa, en castelán
Barbatesa, recollido en San Lourenzo, A Gudiña, co seguinte dito:

"Barbatesa pon a mesa

pona alta que se vexa"

Barbanesa, recollido nos arredores de Verín (?)
Louva-a-Deus, recollido en Portugal (?), co seguinte dito

"Louva-a-Deus,

Louva-a-Deus,

ponlle a mesa a Deus"

Polvoretesa, recollido en San Cibrao, Oímbra
Barbatesa, Pontoresa, Paraguesa, recollido en Obras Completas de Vicente Risco



* Diferentes nomes para Arbutus unedo recollidos a través do Facebook:

Morogho
Morogueira
Érbedo, en Laza
Erbideiro, en Espiño, Oímbra
Érbado, na Gudiña e no Tameirón, A Gudiña
Madriño, en San Lourenzo, A Gudiña
Erbedeira, en Pentes, A gudiña
Érbedos, en Verín e Monterrei
Medronheiro, en Chaves


* Nomes recollidos en Espiño, Oímbra, por Carlos Augusto Matías:

Flora:
Zargazo, Halimium lasianthum, planta
Estraloques, Digitalis purpurea
Fabaca, Lupinus spp.
Lirica, Lathyrus sp.
Apóitiga, Cytinus hypocistis

Aves:
Chasco, Saxicola rubicola
Letreito, Emberiza cirlus
Milleiro, Serinus serinus
Ameixendo, Paridae

Réptiles:
Viberón, Anguis fragilis


* Nomes recollidos en Roblido, A Rúa, por Pepa González:

Aves:
Noutarega, Caprimulgus europaeus
Chincro, (?), parecido ao pardal pero máis grande
Verderón, Chloris chloris
Pitoverdello, Picus viridis
Milpéndora, Oriolus oriolus

Réptiles:
Escáncer, Anguis fragilis

Mamíferos:
Muricego, Quirópteros

Arácnidos:
Alacraio, Buthus sp.

Insectos:
Cabalos do Demo, Odonatos

Flora:
Flor do cuco, Narcissus triandrus
Croquileira, Digiltalis purpurea
Fabaca, Lupinus spp.
Lirica, Lathyrus sp.
Agrois, rorippa nasturtium-aquaticum


* Nomes recollidos no Pereiro e Santigoso, A Mezquita:

Aves:
Aguilucho ratonero, Circus pygargus
Ághila, Aquila chrysaetos (?)
Pombo, Columba palumbus
Reiseñor, Luscinia megarhynchos
Paspallada, Coturnis coturnix
Carriza, Troglodytes troglodytes
Bubela, Upupa epops
Pito, Dendrocopos major
Pito verdeal, Picus viridis
Cataluvía, Lullula arborea
Lavandeira, Motacilla alba
Corvo, Corvus corone, C. corax
Tornillo, Sturnus unicolor
Merla,m Turdus merula
Pega, Pica pica
Pardal, Passer domesticus
Paporrubio, Erithacus rubecula
Escribano, Emberiza spp.
Cuco, Cuculus canorus
Ghilgueros, Carduelis carduelis
Anduriñas, Hirundínidos
Vencello, Apus apus
Noitaregha, Caprimulgus europaeus
Milpéndora, Oriolus oriolus

Réptiles:
Lagharto
Laghartixa
Víbora, Bichorro, Vipera latastei


* Nomes recollidos en Toro, Laza:

Aves:

Ághila culebrera, Circaetus gallicus, identificaban ben esta especie que se alimenta de cobras
Ághila perdizera, Aquila fasciata (?), pode ser que en tempos houbera aquí esta especie ou que se confunda con outra coma Aquila chrysaetos (?)
Pazpallao, Coturnix coturnix, interesante terminación en -ao, co conto que dicía:

"Pazpallao

canto grao"

Cuco, Cuculus canorus
Bufo, Bubo bubo, semella que en tempos era máis frecuente esta especie
Noitevoá, Caprimulgus europaeus
Vencello, Apus apus
Bubela, Upupa epops
Picapao, Dendrocopos major
Laverca, Alauda arvensis
Anduriñas, Hirundo rustica, H. rupestris, Delichon urbicum, Cecropis daurica, sen precisarse ningunha especie en concreto
Labrandeira, Motacilla alba, porque andaba detrás das vacas que andaban labrando
Paporrubio, Erithacus rubecula, falaba tamén dun tal Papovermello pero sen saber dicir algunha característica máis de como era (?)
Tornillo, Sturnus unicolor
Pardao, Passer domesticus, interesante terminación en -ao igual a como se di na Limia e non como se di na maior parte da bisbarra de Monterrei, Pardal, coa terminación en -al
Ghilghero, Carduelis carduelis

Réptiles:
Víbora, Vipera latastei, diferenciaban ben esta especie das outras 'culebras'


* Nomes recollidos en Cerdedelo, Laza:

Aves:
Rodrigovión, Oriolus oriolus, variante semellante a outros pobos de preto coma en Campobecerros onde se lle chama Rodrigavión
Ataíño, Falco tinnunculus, mesma designación que a da zona de Verín
Pitorrei, Picus viridis
Anduriñas, Hirundo rustica, Delichon urbicum, este veciño coñecía dúas especies de anduriñas
Vencellos, Apus apus
Bubela, Upupa epops
Merlo, Turdus merula
Malvís, Turdus phylomelos, se callar sexa un nome xenérico para todos os Tordos, Turdus spp. (?)
Pardao, Passer domesticus, mesma terminación en -ao igual que na poboación de Toro

Anfibios:
Salamanca, Salamandra salamandra


* Nomes de aves recollidos no Riós a Carlos Veiga:

Chasco, Saxicola rubicola
Arrabuñón, Certhia brachydactyla
Pincho, Páridos
Ferreiriña, Phoenicurus ochruros
Azulenta, Prunella modularis
Avión, Oriolus oriolus
Carriza, Troglodytes troglodytes
Pito verdeal, Picus viridis
Pito rei, Dendrocopos major
Pigarro, Garrulus glandarius
Pombo, Columba palumbus
Rola Streptopelia turtur
Verderolo, Chloris chloris
Nabiñeiro, Serinus serinus
Cotolovía, Lullula arbórea, Galerida cristata (?)
Corvo, Córvidos
Cuco, Cuculus canorus
Perdiz, Alectoris rufa
Paspallá, Coturnis coturnix
Merlo, Turdus merula
Tordo, Turdus phylomelos
bubela, Upupa epops
Anduriña, Hirundo rustica, Hirundínidos
Vencello, Apus apus
Curuxa, Tyto alba
Moucho, Athene noctua


* Nomes recollidos no Santo, Laza, a José Benito Pômar Pômar de 78 anos de eidade, e a Francisco Rodríguez Ojea, na compaña de Nieves Amado e Txelis Blanco:

Aves:
Perdiz, Alectoris rufa
Ághila, xenérico para rapinas grandes
Pardao, Passer domesticus
Bubela, Upupa epops
Cuco, Cuculus canorus
Labrandeira, Motacilla alba
Merla, Turdus merula
Rola, Streptopelia turtur
Ghaio, Garrulus glandarius
Anduriñas, Hirundínidos
Vencello, Apus apus
Lechugha, Tyto alba
Moucho, Athene noctua
Butre, Strix aluco
Cighueña, Ciconia ciconia, "hai moitas na Limia"
Pegha, Pica pica
Laverca, Alauda arvensis
Ghabilán, xenérico para rapinas pequeñas
Averrrapiña, Circus pygargus, C. cyaneus
Rodrigho, Oriolus oriolus
Paporrubio, Erithacus rubecula
Pito formigheiro, Picus viridis
Pômbos, Columba palumbus
Nabiñeiro, Carduelis cannabina
Canario bravo, Serinus serinus
Corvo, Covus corone, Corvus corax
Torda, Turdus spp.
Mirlo, Sturnus unicolor
Carpinteiro, Dendroicopos major
Carricha, Troglodytes troglodytes
Ghilghero, Carduelis carduelis
Noitevoá, Caprimulgus europaeus
Paspallá, Coturnix coturnix
Década, Pita do monte, Gallinago gallinago
Pita das touzas, Scolopax rusticola
Escribienta, emberiza cirlus
Anduriña brava, Hirundo rupestris

Mamíferos:
Ghabalí, sus scrofa
Corza, Capreolus capreolus
Raposa, Vulpes vulpes
Teioxugho, Meles meles
Lebre, Lepus granatensis
Coello, Orictolagos cuniculus
Lobo, Canis lupus
Ghineta, Algharia, Genetta genetta
Ghato bravo, Felix sylvestris
Rebisaco, (?) "é neghra"
Londra, Lutra lutra
Doniña, Mustela nivalis
Ourizo cacheiro, Erinaceus europaeus
Morcegho, Quirópteros, "mitá é páxaro, mitá é rato"
Ciervo, Cervus elaphus, "recentes, só na montaña"

Réptiles:
Lagharto
Laghartas
Cobra
Víbora, "son pinchorladas"
Cáncer, Anguis fragilis, Chalcides striatus

Anfibios:
Salamanca, Salamandra salamandra
Cághado, larvas de anfibios
Sapo cunqueiro, Bufo bufo
Arrás, anuros

Insectos:
A Teresa, Mantis religiosa
Vacaloura, Berberomelo majalis
Saltón, Ortópteros
Ghaiteiros, Odonatos
Chicharra, Cicádidos
Ghrilo, Gryllidae
Alacrán, Gryllotalpa grillotalpa


* Nomes de aves recollidos en Lubián a Felipe Lubián, na compaña de Bruno Rúa:

Gilguero, Carduelis carduelis
Milpéndora, Oriolus oriolus
Concho grande, Parus major
Concho pequeño, Cyanites caeruleus
Chincho, Fringilla coelebs
Furafollas, Phylloscopus spp.
Carrixa, Troglodytes troglodytes
Pigarro, Carrulus glandarius
Charrela, Perdix perdix
Verdecilla, Serinus serinus

Muito obrigado a todos os que aportaron. Seguiremos coa pescuda.

Até á próxima.

Polas inmensidades do infindo

REVISADO E ACTUALIZADO

O 20 DE XUÑO DO 2017

ENGADINDO OS SEGUINTES ARQUIVOS:

SAÍDA DO DÍA DO MEDIO AMBIENTE 2017 POR TERRAS DE LAZA. DA SOCIEDADE GALEGA DE HISTORIA NATURAL, DELEGACIÓN DE OURENSE

PRESENTACIÓN EN PDF DE AVES FOTOGRAFADAS POR ÁLVARO R. POMARES

PRESENTACIÓN EN PPS DE IMÁXENES CON MÚSICA DE MARISA E RAMÓN

Eis acó unha reportaxe fotográfica da rota do sábado 10 de xuño do 2017 que ocorreu pola Pista do Marroquí, localidade de Toro, mina de ferro de Cerdedelo, santuario rupestre da Pena Tallada, localidade e soutos de Cerdedelo e igrexa gótica de Retorta.

Organizada pola Sociedade Galega de Historia Natural de Ourense, a Asociación de Estudios Santa Mariña de Augas Santas e o Ateneo de Ourense, para conmemorar o Día do Medio Ambiente.

Coa presenza e guía dos amigos Víctor Baltar e Beni Rodríguez Requejo, autora do libro "Toro, lembranzas dunha aldea", alén de José Ramón e Isabel Vila polos aconteceres de Cerdedelo, e do cronista tamagano Bruno Rúa que nos falou das interpretacións á igrexa do gótico rural de Santa María (Mariña) de Retorta.

E, como non, aos expertos en xeoloxía e ornitoloxía respectivamente, e presidentes das asociacións, José Ramón Seara e Serafín González.

Aliás é de agradecer a inestimable información facilitada pola arqueóloga Nieves Amado e polo mellor coñecedor dos montes de Laza, Héctor de "Percusións Morenita".

E obrigado aos organizadores e a todos os participantes e ás xentes do lugar.

Val do Alto Támega, Laza e Souteliño

Estreita capa de separación entre o cabalgamento de dúas placas

que ocasionan unha rara e extraordinaria formación xeolóxica

que debería contar con algún tipo de protección real

segundo nos explica o xeólogo José Ramón Seara.

Canón da Armada

A Pista do Marroquí

Sesamoides sp.

Gladiolus sp.

Na entrada ao túnel do Corno

Manzanilla brava, Helichrysum stoechas

Panorámica ao Sur

Vista do Corno de Toro

Polas rúas de Toro

Anduriñas de cu branco, Delichon urbicum

* Nomes vernáculos de fauna facilitados por este veciño:

Ághila culebrera, Circaetus gallicus, identificaban ben esta especie que se alimenta de cobras
Ághila perdizera, Aquila fasciata (?), pode ser que en tempos houbera aquí esta especie ou que se confunda con outra coma Aquila chrysaetos (?)
Pazpallao, Coturnix coturnix, interesante terminación en -ao, co conto que dicía:

"Pazpallao

canto grao"

Cuco, Cuculus canorus
Bufo, Bubo bubo, semella que en tempos era máis frecuente esta especie
Noitevoá, Caprimulgus europaeus
Vencello, Apus apus
Bubela, Upupa epops
Picapao, Dendrocopos major
Laverca, Alauda arvensis
Anduriñas, Hirundo rustica, H. rupestris, Delichon urbicum, Cecropis daurica, sen precisarse ningunha especie en concreto
Labrandeira, Motacilla alba, porque andaba detrás das vacas que andaban labrando
Paporrubio, Erithacus rubecula, falaba tamén dun tal Papovermello pero sen saber dicir algunha característica máis de como era (?)
Tornillo, Sturnus unicolor
Pardao, Passer domesticus, interesante terminación en -ao igual a como se di na Limia e non como se di na maior parte da bisbarra de Monterrei, Pardal, coa terminación en -al
Ghilghero, Carduelis carduelis
Víbora, Vipera latastei, diferenciaban ben esta especie das outras 'culebras'

Sedum fosterianum e Digitalis purpurea

Lagartiña galega, Podarcis bocagei

Fotografía de maio de 2007 en Toro

Dianthus sp.

...e a desfeita do AVE

No interior do túnel cego que fora unha equivocación e logo tiveran que cambiar para o actual trazado da vía do ferrocarril.

Nomeouse coma posible mina de ferro pola cantidade de mineral que alí se atopaba.

Capela da Virxe da Pena Tallada

Santuario rupestre natural da Virxe da Pena Tallada

Bolboreta da familia Satyridae

Cerdedelo

Opilión

Pola rúas de Cerdedelo

A Cenza dos Cas

* En Cerdedelo tamén se recolleron varios nomes vernáculos de fauna facilitados polo veciño José Ramón:

Rodrigovión, Oriolus oriolus, variante semellante a outros pobos de preto coma en Campobecerros onde se lle chama Rodrigavión
Ataíño, Falco tinnunculus, mesma designación que a da zona de Verín
Pitorrei, Picus viridis
Anduriñas, Hirundo rustica, Delichon urbicum, este veciño coñecía dúas especies de anduriñas
Vencellos, Apus apus
Bubela, Upupa epops
Merlo, Turdus merula
Malvís, Turdus phylomelos, se callar sexa un nome xenérico para todos os Tordos, Turdus spp. (?)
Pardao, Passer domesticus, mesma terminación en -ao igual que na poboación de Toro
Salamanca, Salamandra salamandra

Zygaena sp.

Canis lupus familiaris

Castiñeiro catalogado coma Árbore Senlleira

Outro castiñeiro xigantesco pendente de catalogar

Segundo nos conta José Ramón, o veciño de Cerdedelo, di que nesta zona hai calías das que antes se extraía pedra para queimar en fornos e elaborar cal para o seu comercio, contando que incluso se chegara a falar de que se fora a establecer en Cerdedelo unha fábrica de cemento mais que non foi adiante o proxecto.

Leváronse uns anacos de rocha para seu análise por parte dos xeólogos do grupo. Cando menos as formacións rochosas son extranas.

Centaurium sp.

...xa en Laza

Indo rematando a xeira unha outra visita polo impresionante enclave da igrexa gótica de Retorta:

Vista dende o Monte Bitón

Panorámica do val norte de Monterrei dende o Monte Bitón

E para rematara unha lista coas especies detectadas durante os diferentes percursos:

* Mamíferos silvestres:
Unha expléndida observación dunha femia de Corza, Capreolus capreolus

* Aves:
Falcón abelleiro, Pernis apivorus
Águia cobreira, Circaetus gallicus
Águia calzada, Aquila pennata
Cuco común, Cuculus canorus
Vencello común, Apus apus
Pombo, Columba palumbus
Rola, Streptopelia turtur
Peto verdeal, Picus viridis
Peto real, Dendrocopos major
Peto formigueiro, Jynx torquilla
Laverca, Alauda arvensi
Andoriña dos penedos, Hirundo rupestris
Andoriña común, Hirundo rustica
Andoriña dáurica, Cecropis daurica
Andoriña de cu branco, Delichon urbibum
Pica campestre, Anthus campestris
Pica das árbores, Anthus trivialis
Lavandeira branca, Motacilla alba
Carriza, Troglodytes troglodytes
Paporroibo, Erithacus rubecula
Rousinol común, Luscinia megarhynchos
Rabirrubio común, Phoenicurus ochruros
Chasco común, Saxicola rubicola
Merlo rubio, Monticola saxatilis, unha das observacións máis gratas, tanto do macho coma da femia

Fermoso macho de Merlo Rubio. Fotografía de Álvaro R. Pomares

Femia de Merlo rubio

Tordo común, Turdus philomelos
Merlo común, Turdus merula
Papuxa das amoras, Sylvia atricapilla
Papuxa montesa, Sylvia undata
Carriza dos xuncos, Cisticola juncidis
Rousinol bravo, Cettia cetti
Picafollas de Bonelli, Phylloscopus bonelli
Picafollas ibérico, Phylloscopus ibericus
Estreliña común, Regulus ignicapillus
Ferreiriño real, Parus major
Ferreiriño azul, Cyanites caeruleus
Ferreiriño cristado, Lophophanes cristatus
Gabeador azul, Sitta europaea
Gabeador común, Certhia brachydactyla
Pega, Pica pica
Gaio común, Garrulus glandarius
Corvo pequeno, Corvus corone
Estorniño negro, Sturnus unicolor
Pardal común, Passer domesticus
Pimpín común, Fringilla coelebs
Liñaceiro común, Carduelis cannabina
Xílgaro, Carduelis carduelis
Xirín común, Serinus serinus
Escribenta riscada, Emberiza cia

* Réptiles:
Lagarto arnal, Timon lepidus, un xuvenil atropelado
Lagartiña galega, Podarcis bocagei
Escáncer común, Anguis fragilis, unha femia
Serpe riscada, Elaphe scalaris (?)

Saúdos e até á próxima...